Historia cenzury. Od starożytności do XXI wieku

Polacy w ciągu minionych dwóch stuleci zmagali się z bezwzględnie egzekwowaną antynarodową, ale też antyreligijną cenzurą stosowaną wobec nas przez obcych (zaborców, komunistów). Niewiele jednak powstało na ten temat książek, a to jest pierwsze całościowe opracowanie. Czyżby sam temat cenzury był zawsze niewygodny i cenzurowany? – pyta autor niniejszej książki, Jakub Maciejewski. Ten ceniony publicysta i historyk młodego pokolenia z niemałym temperamentem kreśli dzieje cenzury od jej zarania, nie tylko w Polsce. Sięga nawet do starożytności, następnie obala parę mitów związanych ze średniowieczem lub renesansem, tłumaczy różnicę pomiędzy cenzurą kościelną a świecką. Śledząc tekst książki, zauważamy, iż rozwój publikatorów od XIX wieku wiązał się jakby „automatycznie” z rozwojem i udoskonalaniem cenzury. Rzecz jasna autor najwięcej miejsca poświęca swojemu krajowi.
Przywołuje liczne, przeważnie bulwersujące przykłady stosowania cenzury. Pokazuje, na czyjej służbie ona stała i stoi. Daje do rąk czytelnika swoisty klucz do rozumienia jej współczesnych narzędzi i metod działania na niespotykaną dotąd skalę – poprzez proste stosowanie algorytmów w mediach społecznościowych. Autor zastanawia się przy okazji nad problemem, gdzie przebiega granica pomiędzy swobodą wypowiedzi a jej anarchią, pomiędzy wolnością słowa a jej nadużywaniem, pomiędzy ubogacaniem debaty publicznej a jej zubażaniem czy wręcz prymitywizacją.
„Czytelnik zmierzy się z faktami i konkretami – pisze Jakub Maciejewski – ale na poszczególne dramaty dokonamy wspólnego i pogłębionego spojrzenia niczym przez szkło powiększające. Wszystko po to, by ukazać cenzurę w całej jej ‘okazałości’ – łącznie z upokarzaniem autora, czytelnika, a wreszcie samego cenzora”.
Słusznie zauważa Maciejewski, że cenzor dalece ingerujący w treść utworu staje się jego fałszywym współautorem, odbiegając w swych pomysłach i rozwiązaniach od oryginału. Ten problem nie zniknął, w formie mniej lub bardziej ukrytej istnieje po dziś dzień. „Historia cenzury” Jakuba Maciejewskiego, którą świetnie się czyta, dostarcza wiele materiału do refleksji poprzez porównanie tego, co było dawniej, z tym, co dzieje się obecnie. Skłania też do zerwania z bezkrytycznym przyjmowaniem treści pojawiających się szczególnie w mediach elektronicznych.
Spis treści
Wstęp: Mechanizm zniewalania człowieka&nbsp
Rozdział I: Jak rządy ukradły Kościołowi cenzurę Wieki dawne&nbsp
Cenzura a „censura”&nbsp
Ustalanie prawdy&nbsp
Władcy chcą weryfikować sami&nbsp
Index librorum prohibitorum&nbsp
Astronomowie na Indeksie&nbsp
Cenzura w zachodniej Europie i w Rzeczypospolitej
Czy w Polsce skazano na śmierć za ateizm?&nbsp
Fale cenzury na Zachodzie&nbsp
Na straży imperium&nbsp
Rozdział II: Narodziny urzędu cenzora
Wiek XIX&nbsp
Cenzura zabija&nbsp
Uśmiercić, uwięzić, zniechęcić&nbsp
Kim byli cenzorzy?&nbsp
Ofiary – autorzy i czytelnicy&nbsp
Puścili Marksa do druku
Rozdział III: Gry Polaków z cenzurą 1795–1939&nbsp
Chcą wniknąć w duszę&nbsp
Dlaczego Polacy mieli najtrudniej?&nbsp
Wolna Polska – między ścianami radykalizmów&nbsp
Rozdział IV: Na służbie totalitaryzmu
Przypadek PRL-u&nbsp
Pocięte „Dzienniki”&nbsp
Cenzorska machina w PRL-u i jej trybiki&nbsp
Jak wybaczono cenzorom&nbsp
Sprawa Stanisława Barei&nbsp
Okaleczeni autorzy&nbsp
Rozdział V: Trzy cenzury w XXI wieku
Polityczna, kulturowa i cyfrowa&nbsp
Podręcznik obiektem ataku&nbsp
Cenzura polityczna. Przeklęty „dwieście dwunasty”&nbsp
Cenzura kulturowa. Hunwejbini XXI wieku&nbsp
Cenzura cyfrowa: pat&nbsp
Skasowano setki tysięcy artykułów&nbsp
Przetarcie stromej ścieżki&nbsp
Biogram Autora&nbsp