Literatura a religia. Wyzwania epoki świeckiej. Teorie i metody. Tom 1

Dwutomowa publikacja: Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej to pierwsze w języku polskim kompendium wiedzy z zakresu badań nad relacją „literatura a religia” na miarę humanistyki XXI wieku. O jej randze decyduje międzynarodowy i różnorodny zespół, w którym znaleźli się najwybitniejsi badacze związków literatury i religii, a także światowej sławy myśliciele, zajmujący się konsekwencjami procesów „odczarowania”. Temu pionierskiemu projektowi patronuje Charles Taylor, którego monumentalne studium A Secular Age („Epoka świecka”) zrewolucjonizowało studia nad religią w XX i XXI wieku, wykazując, że modernizacja nie eliminuje religii, a świeckość wynika z opcjonalności religijnych światopoglądów, a nie z ich anachronizmu.

W pierwszym tomie (metodologicznym) znalazły się teksty dotyczące różnych szkół i sposobów badania literatury i religii. Obok artykułów problemowych są tu zapisy dyskusji z uczonymi oraz odpowiedzi na ankietę z pytaniami dotyczącymi związków literatury i religii. Wśród autorów są m.in.: Agata Bielik-Robson, Aleksander Fiut, Wojciech Gutowski, David Jasper, Hans Joas, Zdzisław Łapiński, Michał Paweł Markowski, Michał Masłowski, Thomas Pavel, Stefan Sawicki, Tadeusz Sławek, Karol Tarnowski, Charles Taylor, Jean Ward oraz Ireneusz Ziemiński.

Książka jest adresowana do humanistów reprezentujących różne dyscypliny (literaturoznawstwo, religioznawstwo, filozofia religii, socjologia religii), których interesuje wszechstronne i wolne od uprzedzeń ujęcie obecności religii w kulturze współczesnej.

Od czasów T. S. Eliota humanistyka wskazuje na głód „sacrum autentycznego” i osamotnienie człowieka w obliczu już nie tyle ukrytego, co ukrywającego się Boga. W drugiej połowie XX wieku miejsce tradycyjnej chrześcijańskiej refleksji nad Słowem zajmuje rozważanie milczenia Boga wobec tragedii Zagłady, która nieodwołanie zmieniła nasze myślenie o języku, rozumienie sztuki, świadomość etyczną i religijną. Na tym właśnie gruncie wyrosła współczesna myśl postsekularna. Jej reprezentanci nie mówią jednym głosem, lecz odkrywają przed nami lokalne, kulturowo uwarunkowane narracje, w których na pierwszy plan wysuwa się potrzeba poszukiwania „Królestwa Bożego” i miłości bliźniego. Zebrane w tomie komentarze wprowadzają czytelnika w klimat ważnej debaty, stanowiąc zarazem doskonały przewodnik po meandrach współczesnej myśli postsekularnej.

Prof. Małgorzata Grzegorzewska

Mamy tu do czynienia z pracą o imponującym rozmachu. Grono wybitnych postaci światowej i polskiej humanistyki prowadzi na kartach tej książki debatę o kluczowych problemach literatury i religii, dyskusję, dla której punktem wyjścia jest kategoria postsekularyzmu, wykraczająca poza stricte literackie pole. Różnorodność tematów, ale też form wypowiedzi sprawia wrażenie, że rzecz naświetlona została wielostronnie i wyczerpująco. Co jednak ważniejsze, całość stanowić może mocny impuls pozwalający nadać sakrologii literackiej na najbliższy czas nową dynamikę.

Z recenzji prof. dra hab. Wojciecha Kruszewskiego