Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych. Komentarz

Publikacja stanowi pierwszy w Polsce, a drugi na świecie komentarz do Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych. Traktat ten został ratyfikowany przez 168 państw ze wszystkich kontynentów, w tym w 1977 r. przez Polskę. Stanowi on zatem część polskiego porządku prawnego. Towarzyszy mu jako osobny traktat międzynarodowy Protokół Fakultatywny, który ustanawia procedury skargowe i dochodzeniowe w sprawie naruszeń praw chronionych Paktem. Opracowanie i publikacja niniejszego Komentarza ma na celu wyjaśnienie przede wszystkim na podstawie dorobku mechanizmu implementacyjnego obu wymienionych traktatów, tj. Komitetu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, i doktryny przedmiotu znaczenia przepisów w nich zawartych oraz zasygnalizowanie problemów interpretacyjnych.

Publikacja składa się z Wprowadzenia do Paktu oraz pięciu części odpowiadających systematyce Paktu, a także komentarza do Protokołu Fakultatywnego:

Wprowadzenie – ukazuje ewolucję statusu praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych w debacie międzynarodowej, ogólną charakterystykę Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych oraz Protokołu Fakultatywnego, charakter prawny praw ujętych w Pakcie i związanych z nimi obowiązków, a także mechanizm implementacyjny Paktu oraz gwarancje instytucjonalne i proceduralne dochodzenia tych praw. 

Część I (art. 1) – dotyczy prawa narodów do samostanowienia, a także do swobody określania swego statusu politycznego i rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego, jak również korzystania z bogactw naturalnych.

Część II (art. 2–5) – wyjaśnia zobowiązania Państw-Stron do podjęcia odpowiednich kroków, przy wykorzystaniu maksymalnych dostępnych im środków, w celu stopniowego osiągnięcia pełnej realizacji praw wskazanych w Pakcie. Dotyczy także m.in. zakazu dyskryminacji oraz klauzuli limitacyjnej zawartej w Pakcie.

Część III (art. 6–15) – stanowi komentarz do katalogu praw obejmującego m.in.:

• prawo do pracy, jej sprawiedliwych warunków (w tym odpowiedniego wynagrodzenia, bezpieczeństwa i higieny, możliwości awansu, a także urlopu i czasu wolnego);
• prawo do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych i prawo do strajku;
• prawo do zabezpieczenia społecznego;
• prawo do odpowiedniego poziomu życia;
• prawo do mieszkania;
• prawo do wyżywienia;
• prawo do ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego;
• prawo do edukacji;
• prawo do udziału w życiu kulturalnym oraz korzystania z osiągnięć postępu naukowego.

Część IV (art. 16–25) – dotyczy środków zapewnienia przestrzegania Paktu oraz interpretacji Paktu zakładającej jego zgodność z Kartą ONZ i statutami organizacji wyspecjalizowanych systemu ONZ.

Część V (art. 26–31) – przedstawia sposoby ratyfikacji i wejścia w życie Paktu.

Komentarz skierowany jest przede wszystkim do praktyków prawa: adwokatów, radców prawnych, prokuratorów, notariuszy, sędziów oraz funkcjonariuszy instytucji państwowych i samorządowych, a także przedstawicieli organów stanowiących prawo, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i środowiska akademickiego, w tym studentów.