Nacjonalizm, kolonializm i literatura

Interpretacyjna przenikliwość przeplata się w tej książce z zachętą do podjęcia „ćwiczenia z ponownego nazywania”.
Na początku XX wieku Irlandczycy – podobnie jak wiele innych narodów – stanęli przed wyzwaniem zredefiniowania własnej tożsamości i znalezienia dla niej form wyrazu. Terry Eagleton, Fredric Jameson i Edward W. Said obierają to zagadnienie za centralny temat swoich rozważań, a doświadczenie irlandzkie jawi im się jako historia kolonialna, nie tracąc przy tym osobnego rysu.
Kolonializm jest procesem wywłaszczania, stopniowym wykorzenianiem narodu z jego własnej kultury i języka. Dlatego wielkim zadaniem irlandzkiego modernizmu było nie tyle dawanie gotowych tożsamościowych wzorców, ile poszukiwanie tego, co utracone. Paradoksalnie jednak, gdy odkrywamy i nazywamy owo nieokreślone doświadczenie, wymyka się ono na zawsze. Z próby pogodzenia tej sprzeczności zrodziła się literatura nowoczesna, w tym powieści Jamesa Joyce’a czy poezja Williama Butlera Yeatsa.

O autorach

Edward W. Said (1935–2003) – palestyńsko-amerykański krytyk i teoretyk kultury, pisarz, krytyk literacki i muzyczny jeden z pionierów teorii postkolonialnej. Pochodził z Jerozolimy, skąd jego rodzina przeniosła się do Kairu z powodu nasilającego się konfliktu arabsko-izraelskiego. W wieku kilkunastu lat został przeniesiony do szkoły w USA. Studiował w Princeton i na Uniwersytecie Harvarda, gdzie uzyskał stopień doktora. Od 1963 roku, aż do końca życia, wykładał na Uniwersytecie Columbia. Jest autorem ponad dwudziestu książek, tłumaczonych na wiele języków. W Polsce ukazały się: „Orientalizm” (1991 wyd. oryg. 1978), „Za ostatnim niebem. Palestyńczycy” (2002 wyd. oryg. 1986), „Paralele i paradoksy. Rozmowy o muzyce i społeczeństwie” (z Danielem Barenboimem, 2007 wyd. oryg. 2002), „Kultura i imperializm” (2009 wyd. oryg. 1993). Znany powszechnie jako adwokat sprawy palestyńskiej, głośno krytykował politykę Stanów Zjednoczonych i Izraela w tym regionie. Zmarł w 2003 roku w Nowym Jorku.

Fredric Jameson (1934) – amerykański krytyk literacki i teoretyk literatury należący do grona czołowych myślicieli marksistowskich. Jego najbardziej znane analizy to m.in. „Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu” (1991 wyd. pol. 2011) oraz „Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe” (2005 wyd. pol. 2011).

Terry Eagleton (1943) – teoretyk kultury i literaturoznawca, jeden z najważniejszych współczesnych brytyjskich filozofów marksistowskich. Napisał kilkadziesiąt szeroko komentowanych książek. W Polsce znany jest głównie z tomów „Iluzje postmodernizmu” (1996 wyd. pol. 1998), „Koniec teorii” (2003 wyd. pol. 2012) oraz „Święty terror” (2005 wyd. pol. 2008).