Państwo i Prawo – Nr 4/2023 [926]

Prof. dr hab. Wojciech Załuski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
The Concept of Convention: Its Evolution and Relevance for the Understanding of the Nature of Law | str.  3

Dr Katarzyna Eliasz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
The Concept of Arbitrary Power in Neo-Republican Thought | str. 22

Prof. dr hab. Marta Baranowska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Leopold Caro’s criticism of the servantship law. Towards the idea of a solidary state | str. 36
*
Dr Władysław Jóźwicki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Bosphorus Gone but Still on: ECtHR’s Jurisprudence in Cases Concerning EU After Opinion 2/13 and Potential Cracks in European Fundamental Rights Protection Equilibrium | str. 53

Prof. dr hab. Milena Korycka-Zirk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Mgr Katarzyna Korycka, Bydgoszcz
Due process of law – perspektywa filozoficznoprawna | str. 76

Mgr Mateusz Glinka, Uniwersytet Warszawski
Podległość rozkazom w orzecznictwie Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii – w stronę redefinicji zasady norymberskiej | str. 103

Dr Patrycja Bróżek, Waganiec
Problem dodatkowych (niezaspokojonych) roszczeń cywilnoprawnych niezasądzonych w procesie karnym | str. 118

Stanisław Salmonowicz (Danuta Janicka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

DYSKUSJA NAD REFORMĄ KODEKSU CYWILNEGO
Prof. dr hab. Wojciech J. Kocot, Uniwersytet Warszawski
Regulacja formy oświadczenia w nowym kodeksie cywilnym | str. 142

GLOSY
Prof. dr hab. Jan Kulesza, Uniwersytet Łódzki
Stan wyższej konieczności. Obrona konieczna. Prawo do strajku. Glosa do wyroku SN z 5.06.2019 r., IV KK 230/18 | str. 164

Dr Bartosz Jagura, Europejski Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą
Mgr Anna Tomiczek, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Należyte sprawdzenie przez działającego w dobrej wierze sygnalistę dokładności i wiarygodności zgłaszanych informacji. Glosa do wyroku ETPC z 16.02.2021 r., Gawlik v. Liechtenstein | str. 17

W KWIETNIOWYM NUMERZE  „PAŃSTWA I PRAWA” M.IN.
 
Pojęcie konwencji: jego ewolucja i znaczenie dla zrozumienia natury prawa (artykuł w języku angielskim)
Prof. dr hab. Wojciech Załuski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Tematyka tego artykułu wpisuje się w ważny, choć niedoceniany, nurt filozofii prawa, który można nazwać „ewolucyjną analizą pojęć prawnych”. Artykuł ten poświęcony jest jednemu z takich pojęć – konwencji/konwencjonalności, i ma on dwa cele. Pierwszy z nich ma charakter historyczny i pojęciowy – jest nim wyróżnienie i prześledzenie historii rozmaitych odcieni znaczeniowych pojęć konwencji/konwencjonalności oraz rozmaitych sensów tezy o konwencjonalności prawa. Drugi ma charakter bardziej problemowy – jest nim próba rozstrzygnięcia, czy teza o konwencjonalności prawa jest tezą przekonującą. Analiza prowadzona jest w oparciu o rozróżnienie między „tradycyjną” dyskusją wokół konwencjonalności prawa (mającą swoje źródło w sporze Platona z sofistami) i współczesną dyskusją (inspirowaną teoriogrowym ujęciem konwencji). Jej dwa główne wnioski dają się streścić tak: primo, większość norm prawnych nie ma charakteru konwencji; secundo, choć trudno jest zbilansować argumenty na rzecz i przeciw tezie, że fundamentalna reguła prawa, tzw. reguła uznania, jest konwencją, to można przekonująco argumentować, że nawet jeśli jest ona konwencją, nie może ipso facto uzasadnić normatywności prawa.
 
Dr Katarzyna Eliasz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Koncepcja arbitralnej władzy w myśli neorepublikańskiej (artykuł w języku angielskim)
Artykuł omawia dwa konkurencyjne ujęcia arbitralności władzy wypracowane na gruncie myśli neo-republikańskiej: proceduralne (zgodnie z którym władza jest arbitralna, kiedy nie ograniczają jej wiążące reguły) i substancjalne (zgodnie z którym władza jest arbitralna, gdy jej działania nie uwzględniają istotnych interesów i opinii członków danej wspólnoty). W pierwszej części tekstu autorka przedstawia aksjologiczny zarzut przeciwko ujęciu proceduralnemu, zaś w drugiej – argumentuje na rzecz demokratycznego wariantu stanowiska substancjalnego.
 
Doktryna Bosphorus podtrzymana: orzecznictwo ETPC w sprawach dotyczących UE po Opinii 2/13 i potencjalne pęknięcia europejskiej równowagi ochrony praw podstawowych (artykuł w języku angielskim)
Dr Władysław Jóźwicki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Artykuł podejmuje problematykę stosunków między Europejskim Trybunałem Praw Człowieka a UE. Jedną z najsłynniejszych spraw, poruszających  problem odpowiedzialności Państwa Członkowskiego UE przed ETPCz za wdrożone prawo unijne był wyrok w sprawie Bosphorus przeciwko Irlandii. Autor opisuje rozwój orzecznictwa ETPCz w sprawach dotyczących UE po Opinii 2/13. Stara się ukazać, jak ETPCz w pewnym sensie zachęca sądy (głownie konstytucyjne) państw członkowskich do wywierania presji na TSUE zmierzającej do zapewniania jak najlepszej ochrony praw człowieka nawet ewentualnie kosztem pierwszeństwa, jednolitości i skuteczności prawa unijnego. W pierwszej kolejności ukazano, w jaki sposób ETPCz podtrzymał doktrynę Bosphorus, jednakże przy jednoczesnym jasnym przesądzeniu o podważalności domniemania równoważnej ochrony, na którym doktryna ta się opiera. W dalszej kolejności podjęto pogłębioną analizę przedmiotowego orzecznictwa i ukazane zostało w trzech punktach, w jaki sposób może być ono odczytane jako zachęta dla sądów państw członkowskich do podważania zasad, na których UE opiera swoje podejście do ochrony praw człowieka w relacjach z państwami członkowskimi. Na koniec wskazano nową przestrzeń potencjalnej kolizji pomiędzy unijnymi prawami podstawowymi a prawem krajowym, która dotyczy ochrony praw osób trzecich.
 
PONADTO W NUMERZE
 
Prof. dr hab. Marta Baranowska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Krytyka prawa dotyczącego służby przez Leopolda Caro. Ku idei solidarnego państwa (artykuł w języku angielskim)
 
Prof. dr hab. Milena Korycka-Zirk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Mgr Katarzyna Korycka, Bydgoszcz
Due process of law – perspektywa filozoficznoprawna
 
Mgr Mateusz Glinka, Uniwersytet Warszawski
Podległość rozkazom w orzecznictwie Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii – w stronę redefinicji zasady norymberskiej
 
Dr Patrycja Bróżek, Waganiec
Problem dodatkowych (niezaspokojonych) roszczeń cywilnoprawnych niezasądzonych w procesie karnym
 
Prof. dr hab. Wojciech J. Kocot, Uniwersytet Warszawski
Regulacja formy oświadczenia w nowym kodeksie cywilnym
 
Prof. dr hab. Jan Kulesza, Uniwersytet Łódzki
Stan wyższej konieczności. Obrona konieczna. Prawo do strajku. Glosa do wyroku SN z 5.06.2019 r., IV KK 230/18