Ustawa o obronie Ojczyzny. Komentarz

Komentarz stanowi kompleksowe i praktyczne omówienie przepisów ustawy z 11.3.2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 248).

Komentowana ustawa jest podstawowym aktem, który w polskim porządku prawnym reguluje kwestie związane z materią dotyczącą powszechnego obowiązku obrony RP, służby wojskowej żołnierzy zawodowych, dyscypliny wojskowej, a także modernizacji oraz finansowania Sił Zbrojnych RP.

Komentarz uwzględnia najnowsze zmiany legislacyjne, wynikające m.in. z:

• ustawy z 15.5.2024 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej (Dz.U. z 2024 r. poz. 834), która ma na celu usprawnienie realizacji zadań administracji rządowej oraz zmianę kompetencji określonych organów w obszarach działania administracji rządowej – zmiana weszła w życie 1.7.2024 r.;
• ustawy z 28.6.2024 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1089), co służy prawidłowej realizacji celów dyrektywy Rady 2011/85/UE z 8.11.2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich, która została wdrożona do polskiego systemu prawnego ustawą z 8.11.2013 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1646 ze zm.) – zmiana weszła w życie 23.7.2024 r.;
• ustawy z 12.7.2024 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1222), która wprowadza zmiany w 67 ustawach. Zmiany te mają charakter techniczno-legislacyjny wynikający z uchylenia ustawy z 16.7.2004 r. – Prawo telekomunikacyjne oraz zmiany wynikające z konieczności wprowadzenia zmian merytorycznych, oraz pełnej implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z 11.12.2018 r. – zmiana wchodzi w życie 10.11.2024 r.;
• ustawy z 26.7.2024 r. o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 1248), której celem jest wprowadzenie możliwości użycia Sił Zbrojnych do samodzielnych operacji wojskowych na terytorium RP w czasie pokoju oraz zapewnienie ochrony prawnej żołnierzom, oraz funkcjonariuszom Policji i Straży Granicznej, w szczególności pełniącym służbę na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Federacją Rosyjską i Republiką Białorusi – zmiana wchodzi w życie 31.8.2024 r.

Według Strategii Bezpieczeństwa Narodowego postępująca dekompozycja porządku międzynarodowego niekorzystnie wpływa na środowisko bezpieczeństwa RP. Sytuacja ta w sposób znaczący utrudnia realizację interesów narodowych i osiąganie celów strategicznych. W wyniku tych zmian kształtuje się środowisko bezpieczeństwa, które charakteryzuje niepewność oraz nieprzewidywalność, które jest wynikiem m.in.: braku poszanowania prawa międzynarodowego i niewypełnienia zobowiązań narodowych.

W związku z sytuacją geopolityczną wokół Polski istotnego znaczenia nabiera intensyfikacja procesu rozbudowy potencjału obronnego kraju, w tym procesu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz zwiększenie stanu osobowego żołnierzy. Powyższe działania wymagają zwiększenia także wysiłku finansowego Polski w zakresie zabezpieczenia potrzeb obronnych.

Autorzy poprzez analizę nowej ustawy i wymianę poglądów starają się odpowiedzieć na pytania, czy uchwalone w 2022 r. przepisy kompleksowej regulacji „prawa wojskowego” sprostają wymaganiom w zakresie bezpieczeństwa Polski w trudnych realiach neoimperialnej polityki Federacji Rosyjskiej.