Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz

Prezentowana publikacja zawiera komentarz do ustawy z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 581). Omawia kluczową dla pacjentów i całego systemu ochrony zdrowia w Polsce ustawę wraz z przepisami z nią związanymi. Komentarz obejmuje stan prawny na dzień 14.3.2025 r.

Publikacja uwzględnia najnowszy stan prawny, m.in. wynikający z:

• ustawy z 16.6.2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1675), która wdraża nowy model odpowiedzialności odszkodowawczej za zdarzenia medyczne;
• ustawy z 17.12.2021 r. o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 64), która rozszerza katalog zadań Rzecznika Praw Pacjenta o rozpatrywanie wniosków o przyznanie świadczeń kompensacyjnych,
• ustawy z 16.6.2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (Dz.U. z 2023 r. poz. 1692) w zakresie dostępu pacjenta do dokumentacji medycznej.

Komentarz uwzględnia także planowane zmiany wynikające z:

• Druku RCL UD 114, określającego m.in. sposoby udostępniania dokumentacji medycznej;
• Druku sejmowego Nr 748 mającego na celu podniesienie standardu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży oraz wzmocnienie sytuacji małoletniego w obszarze realizacji na jego rzecz prawa pacjenta do informacji.

Publikacja zawiera omówienie praw pacjenta do:

• świadczeń zdrowotnych,
• informacji,
• zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych,
• tajemnicy informacji związanych z pacjentem,
• wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych,
• poszanowania intymności i godności pacjenta,
• leczenia bólu,
• dokumentacji medycznej,
• zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza,
• poszanowania życia prywatnego i rodzinnego,
• opieki duszpasterskiej,
• przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie,

a także zawiera omówienie zagadnień związanych z:

• kompensacją szkód wynikających ze zdarzeń medycznych;
• pełnomocnikiem praw pacjenta;
• Rzecznikiem Praw Pacjenta,
• postępowaniem w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;
• karami pieniężnymi.

Komentarz został opracowany przez zespół autorski od lat specjalizujący się naukowo w problematyce ochrony zdrowia i praw podstawowych, prawa cywilnego, prawa karnego oraz administracyjnego. Jest on związany głównie z Centrum Prawa Medycznego i Biotechnologii Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Każdy z Autorów legitymuje się także znaczącym dorobkiem praktycznym. Ma to znaczenie dla selekcji omawianych zagadnień oraz precyzji systemowej analizy oraz przydatności komentarza dla praktyki prawniczej.

Komentarz jest adresowany przede wszystkim do sędziów oraz pełnomocników procesowych. Koncentruje się on bowiem na zagadnieniach ujawniających się w praktyce sądowej.

Przyjęta struktura komentarza nakierowana jest w pierwszej kolejności na prezentację w przystępny sposób podstawowych zagadnień komentowanej regulacji – uwagi ogólne – a w dalszej kolejności na prezentację uwag szczegółowych, zawierających metodologicznie pogłębioną analizę przepisów. Publikacja uwzględnia także obszerną literaturę przedmiotu, w tym zawiera odesłania do Systemu Prawa Medycznego (red. L. Bosek, M. Safjan), t. 1–6, 2017–2022. Komentarz zawiera także pogłębioną analizę obowiązujących przepisów ustawy w świetle ich ewolucji, zarówno motywów legislacyjnych, jak również poprzednio obowiązujących przepisów oraz uregulowań, na których ustawodawca się wzorował. Bardzo wartościowe w komentarzu jest uwzględnienie prawa Unii Europejskiej oraz osiągnięć Rady Europy. Sprawia to, że będzie on z pewnością przydatny także dla szerokiego kręgu pracowników ochrony zdrowia, urzędników i kadry zarządzającej podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych, ale także samych pacjentów dochodzących często samodzielnie roszczeń przed sądami oraz organami pozasądowymi.