Wspólne wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego

Przystępując do tworzenia niniejszej monografii autorzy chcieli poszukiwać odpowiedzi na pytanie, czy istnieje część wspólna zbiorów wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, refleksji nad jej zawartością oraz implikacji ewentualnego istnienia. Intuicja podpowiadała nam, że badanie trzech systemów – sui generis perspektywa makro, mezo i mikro może zarówno wzbogacić naszą wiedzę o społecznościach (międzynarodowej, europejskiej i krajowych) rządzonych prawem, jak też o prawie. Weryfikacja tej tezy pokazała, iż część wspólna zbiorów wartości istnieje wskaże, a nasza intuicja badawcza (a może nadzieja) nie jest źródłem zawodu.

Od Redaktorów:

Kiedy w kwietniu 2017 r. zapraszaliśmy Członków Grupy Polskiej Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego do udziału w Konferencji na temat „Wspólnych wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego” kierowaliśmy się różnymi przesłankami merytorycznymi. Z jednej strony byliśmy (i nadal jesteśmy) przekonani, że wskazana materia jest uniwersalna i ponadczasowa. Z drugiej jednak uważaliśmy, że jest to materia polska, tyle że bardziej aktualna. Odbywając Konferencję w Polsce z udziałem polskich specjalistów prawa międzynarodowego daliśmy wyraz przekonaniu, że ma ona miejsce w konkretnym miejscu i czasie; wbrew poglądowi, że „Rzecz dzieje się w Polsce, czyli nigdzie …” (A. Jarry, Król Ubu czyli Polacy. Wyd. Fundacja Nowoczesna Polska).

Oddając w Państwa ręce niniejszą monografię jesteśmy przekonani, że poruszana w niej problematyka jest nadal aktualna. Przypominamy więc zaproszenie, bo uważamy, że wpierw Konferencją oraz dyskusją naukową, a następnie ich trwałym wynikiem – to jest niniejszą monografią – zrealizowaliśmy zamierzony plan, że „krok po kroku” doszliśmy do celu. Jak podnosiliśmy bowiem w zaproszeniu wyważaniem otwartych drzwi byłoby przedstawianie katalogu lub omawianie aktualnych wydarzeń lub procesów, wpływających w istotnym stopniu na porządki społeczno-polityczno-gospodarcze w świecie (międzynarodowy – światowy, europejski i krajowe). Porządki te powiązane są sprzężeniem zwrotnym na jednej płaszczyźnie z wartościami, na drugiej pomiędzy sobą. Dlatego też zapraszając na Konferencję, a następnie do współtworzenia niniejszej monografii, chcieliśmy – wraz z Autorami – poszukiwać odpowiedzi na pytanie, czy istnieje część wspólna zbiorów wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, refleksji nad jej zawartością oraz implikacji ewentualnego istnienia. Intuicja podpowiadała nam, że badanie trzech systemów – sui generis perspektywa makro, mezo i mikro może zarówno wzbogacić naszą wiedzę o społecznościach (międzynarodowej, europejskiej i krajowych) rządzonych prawem, jak też o prawie. Weryfikacja tej tezy pokazała, iż część wspólna zbiorów wartości istnieje wskaże, a nasza intuicja badawcza (a może nadzieja) nie jest źródłem zawodu.

Zanegowanie aneksją Krymu zasad Karty NZ, skala systematycznych i systemowych naruszeń praw człowieka w konfliktach zbrojnych, Brexit, zapowiedź Prezydenta Trumpa o odrzuceniu „wilsonizmu” i wyborze „jacksonizmu”, spory o wartości ustrojowe w państwach członkowskich Unii Europejskiej etc., etc. nakazały poszukiwanie wartości i dyskusję o nich. Jako społeczność podjęliśmy to wyzwanie, a różne punkty widzenia na tematy szczegółowe, prezentujemy, koncentrując się wokół następujących osi dyskusji:

• katalogi wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego;
• pytania o część wspólną zbiorów wartości (czy wartości są składową systemów, czy też mają międzysystemowy czy transsystemowy charakter);
• jakie interakcje zachodzą pomiędzy zbiorami wartości;
• jakie są zewnątrzsystemowe czynniki i warunki implementacji wartości (czy i jak system prawa międzynarodowego wpływa na implementację wartości europejskich i analogicznie w relacjach systemy – wartości wewnątrzsystemowe);
• i w końcu, jakie są zagrożenia dla wartości i zagrożenia pochodne wartościom.

Mamy nadzieję, że publikacja będzie – niekońcową cezurą w dyskusji o powyższych zagadnieniach, źródłem inspiracji i punktem odniesienia refleksji prawniczej.

w imieniu redaktorów – prof. dr hab. Jerzy Menkes