Wsparcie dla przedsiębiorców – aspekty: prawny, ekonomiczny i społeczny

Publikacja prezentuje problematykę wsparcia przedsiębiorców w ujęciu prawnym, ekonomicznym oraz socjologicznym. Interdyscyplinarne ujęcie wsparcia, zdaniem autorów pracy, powinno przyczynić się do zaakcentowania istotności kwestii wsparcia, ustalenia zakresu i kontekstu wsparcia i przedstawienie tej instytucji jako sui generis instrumentu oddziaływania państwa na gospodarkę. Autorzy pracy zdają sobie sprawę z tego, że postrzeganie wsparcia przedsiębiorców w różnym ujęciu skutkuje posługiwaniem się odmiennymi metodami badawczymi oraz różniącymi się pojęciami (terminami) ukształtowanymi w obszarach poszczególnych dyscyplin.

W ujęciu prawnym, traktując o wsparciu dla przedsiębiorców, należy odnieść się przede wszystkim do treści zawartych w aktach normatywnych, w tym do zasad prawa pozytywnego.

Wsparcie, to określenie wprawdzie używane przez prawodawcę, niejednokrotnie zawarte nawet w tytułach aktów prawnych, to jednak niemające znaczenia normatywnego, a więc nie zdefiniowane na gruncie przepisów prawa. Analiza aktów prawnych i ich poszczególnych przepisów pozwala na stwierdzenie, że wsparcie utożsamiane jest z udzielaniem pomocy, głównie o charakterze materialnym, w tym w szczególności finansowym, choć także wsparciem może być pomoc o charakterze organizacyjno-zarządczym, a nawet marketingowym.

Celowe wydaje się poczynienie ustaleń dotyczących przesłanek wsparcia poprzez wskazanie na odpowiednie ich podstawy prawne. W szczególności zatem zasadne będzie odniesienie się do konstytucyjnych zasad: społecznej gospodarki rynkowej oraz sprawiedliwości oraz do zasad sformułowanych w prawie przedsiębiorców. Zasady te przesądzają zresztą – expressis verbis lub implicite o kierunku regulacji normatywnej wsparcia w obszarze ustawodawstwa zwykłego. Przykładów dostarcza nie tylko ustawa Prawo przedsiębiorców, ale również przepisy o charakterze instrumentalnym (funkcjonalnym) ze sfery pomocy publicznej dla przedsiębiorców.

Konieczne będzie nadto wskazanie na charakter i zakres wsparcia dla przedsiębiorców w warunkach nadzwyczajnych wywołanych zagrożeniem zewnętrznym, takim jak przykładowo może być klęska żywiołowa. Wsparcie łączyć należy nie tyle z samym zagrożeniem , ile z jego skutkami odczuwanym przez podmioty działalności gospodarczej i noszącymi znamiona kryzysu gospodarczego. Odpowiednią ilustracją dla tego wskazania stanie się sytuacja związana ze stanem epidemii Sars Covid-19. Kwestia ta niewątpliwie pozostaje w związku z potrzebą zastosowania odpowiednich, właściwych podstaw prawnych warunkujących skuteczność wsparcia dla przedsiębiorców. Wsparcie udzielane przedsiębiorcom w warunkach nadzwyczajnych jest pomocą o charakterze także nadzwyczajnym, wyjątkowym. Standardem jest wsparcie w normalnych typowych warunkach funkcjonowania gospodarki, przy wykorzystaniu instrumentów i instytucji określonych obowiązującymi przepisami prawa.

Wydaje się nadto, że wsparcie może być potraktowane jako sui generis rekompensata z tytułu poniesionych szkód lub utraconych, przyszłych korzyści, która pełniąc rolę odszkodowania jest zarazem pomocą udzielaną potrzebującym tej pomocy podmiotom działalności gospodarczej występującym pod postaciami osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej.

Celem części ekonomicznej opracowania jest zbadanie i opisanie zjawiska wsparcia przedsiębiorstw ze środków publicznych. Badaniami objęte zostały przyczyny, zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, skala i formy wsparcia przedsiębiorstw oraz jego konsekwencje gospodarcze i społeczne. Ocenie poddano także efektywność programów wsparcia.